Klettersteigen langs wijnhellingen van Rhein en Mosel


Langs de Rijn en Moezel bevinden zich vele wijngaarden, welke uitstekend gedijen op de hellingen die direct aan deze rivieren liggen. Ook is dit een perfect gebied voor prachtige wandelingen en uitdagende tochtjes. Wij gaan klauteren langs Rhein en Mosel.

Deel 1

Mittelrhein Klettersteig

Onze eerste halte is in Boppard aan de Rijn. Boppard heeft, zoals vele plaatsen in deze regio, vorm gekregen in de Romeinse tijd. Diverse bouwwerken en restanten daarvan herinneren aan deze periode, die hier voor veel bloei heeft gezorgd. Onder andere de oudst bewaard gebleven Romeinse vestingmuren (360 na Chr.) ten noorden van de Alpen zijn hier te vinden, deze rijzen nog altijd 9 meter hoog op aan de rand van de stad.

Voor ons staat de Mittelrhein Klettersteig op het programma. Aan de rand van de stad lopen we door een nauw steegje om vervolgens omhoog te gaan. Er bevindt zich hier zelfs een stoeltjeslift, die vanuit het Mühltal zo’n 240 hoogtemeters overwint naar Gideonseck, maar in deze tijd van het jaar buiten gebruik blijkt te zijn. Bij de eerste wegwijzers aangekomen nemen wij rechts de “Klettervariant”, terwijl de “Wandervariant” rechtdoor omhoog gaat en de RheinBurgenWanderweg volgt. We dalen een stukje af langs staalkabels en beugels, waarna een eerste trappetje volgt. Op een rood bord in de wand staat “Rettungspunkt 1”. Bij alle 11 klettersteigpassages is een dergelijk bord bevestigd en ik vraag me af hoeveel personen er op deze relatief onschuldige route al “gered” moesten worden. Gezekerde passages wisselen zich af met smalle paden. De route gaat omhoog en omlaag en we hebben steeds een prachtig zicht op de Bopparder Hamm, de grootste bocht in de Rijn. Terwijl de vrachtschepen onder ons de waterweg volgen, klauteren wij verder langs de rotswand en winnen uiteindelijk redelijk aan hoogte.

We komen in het bos aan bij de Ewigbach, waarna de meest aansprekende passages volgen: een hoge rotswand, waar je middels beugels en stiften, gezekerd met een staalkabel steil omhoog gaat. De klettersteig zit er hierna op en we vervolgen onze weg over het bospad. In deze regio lopen vele wandelwegen. Bij een splitsing zouden we verder kunnen lopen over de Rheinhöhenweg, wij volgen echter de RheinBurgenWanderweg en komen uit bij Gideonseck waar ook de stoeltjeslift uit blijkt te komen. Er bevindt zich hier een terras aan de rand van de helling, precies op de kop van de Bopparder Hamm. Er ontvouwt zich een fantastisch panorama over de Rijn en op Boppard. Er zullen vele mensen zijn die onder het genot van een versnapering hier een hele poos vertoeven. Ons programma laat hier echter niet al te veel ruimte voor en we dalen daarom verder af naar het Mühltal.

  

Ingepakte rotsen

Omdat bruggen over dit gedeelte van de Rijn ver te zoeken zijn, zijn we aangewezen op de veerboot van Sankt Goarshausen om ons naar de andere oever de rivier te brengen. De bodem in dit gebied wordt gekenmerkt door leisteen. Dit is een vrij zachte steensoort, welke als het ware in dunne laagjes op elkaar zit en zelfs met de hand gebroken kan worden. Ons volgende doel is de Rabenacksteig: een markant rotspunt nabij de waterkant. Door verwering bestond het gevaar dat er rotsblokken zouden afbreken. Daarom is een groot deel van de Rabenack in 2003 ingepakt: zware staalkabels en netten moeten het geheel nu bij elkaar houden.

Aan deze kant van de Rijn, “rechtsrheinisch”, loopt de Rheinsteig. De Rabenacksteig is een korte afsteker van de etappe die verloopt van Sankt Goarshausen naar Kestert. We volgen dan ook eerste de bordjes van de Rheinsteig en volgen het pad omhoog langs de begraafplaats. Na een paar minuten nemen we de afslag richting de Rabenack. Na een honderdtal hoogtemeters te hebben overwonnen, komen we aan op een plateau vanwaar we uitkijken over de wijde omgeving. Langs wijnranken lopen we richting de Rabenack. Het laatste deel naar de Rabenack bevat enkele steile passages: deze zijn goed gezekerd middels vele beugels en een trap. Echte moeilijkheden levert dit niet op en voor we het weten staan we op het puntje van de ingepakte Rabenack. We hebben een mooi uitzicht op de Rijn die onder on ligt, Sankt Goar aan de overkant, de burchten “Katz” en “Maus” die zich op de omliggende hellingen bevinden en de Loreley in de verte. Het uitzicht maakt dit korte uitstapje naar de Rabenack de moeite waard!
   
  


Trockenmauer

Vanuit Sankt Goarhausen is het slechts een paar kilometer naar Oberwesel, dat zich weer aan de linkeroever van de Rijn bevindt. Deze stad, die haar gloriedagen beleefde in de Middeleeuwen, wordt gekenmerkt door de restanten van de stadsmuur en de bijbehorende torens. Alles in Oberwesel ademt wijn: wijnwinkels, proeflokalen, wijnhotels  en niet in de laatste plaats de wijnhelling die zich rondom Oberwesel bevinden. Eén van deze hellingen is de Oelsberg, waar wij met Frau Ulla Schütz de Oelsbergsteig zullen begaan. We lopen met haar naar boven en komen vele muurtjes tegen die gemaakt zijn van gestapelde leistenen, de zogenaamde Trockenmauern. Schütz vertelt: “Zo’n 2000 jaar geleden werden langs de Rijn de eerste Trockenmauern aangelegd om zo de hellingen agrarisch bruikbaar te maken. Er wordt geen specie of iets dergelijks voor gebruikt. Tegenwoordig zijn er maar weinig mensen die deze techniek beheersen.” Deze muurtjes hebben een duidelijke functie op de steile hellingen. Er worden hierdoor een soort terrassen gecreëerd, welke worden ondersteund door deze muren en waardoor het mogelijk is om hier wijnbouw mogelijk te maken. Tevens vormen de muurtjes een afbakening van de kavels.

Als we nog een stuk verder omhoog zijn gelopen komen we aan bij de wijngaard van Schütz, waar zij samen met haar man Gerd Link sinds een aantal jaren druiven verbouwt. Hij is vandaag met een aantal ingehuurde krachten bezig om de laatste druiven van dit seizoen binnen te halen. Een arbeidsintensieve bezigheid vanwege een slecht seizoen: alle trossen moeten bijna druif voor druif bekeken worden om te beoordelen of ze straks als Rieslingwijn in de fles mogen zitten of niet. De druiven gedijen hier goed. Schütz vertelt: “Er heerst hier een mild klimaat. De temperatuur van het water zorgt ervoor dat de winters hier zacht zijn en de reflectie van de zon op de Rijn zorgt voor hogere temperaturen op de hellingen. Ook het leigesteente draagt bij aan een goede druif. Allereerst absorbeert het overdag de warmte zeer goed en geeft dit ’s nachts geleidelijk weer terug. Ten tweede zitten er veel mineralen in dit gesteente, welke door de wijnranken worden opgenomen en de smaak zeer ten goede komen.” We nemen een kijkje bij haar man Gerd die de kratten op zijn tractortje aan het vullen is. Onder het genot van een glaasje van zijn eigen witte wijn bekijken we de Trockenmauer die hij een paar jaar geleden zelf gebouwd heeft. Deze staat niet meer helemaal recht en het lijkt alsof deze naar voren aan het komen is.  “Waarschijnlijk zal deze binnen een paar jaar bezwijken onder de druk van de berg” vertelt hij. Kennelijk beheerst hij deze bouwtechniek nog niet helemaal.

  

In 2002 werd het Obere Mittelrheintal toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst. Dit gebied strekt zich uit van Bingen en Rüdesheim tot aan Koblenz over een lengte van 67 kilometer. Schütz: “De erkenning als werelderfgoed is vanwege het bijzondere cultuurlandschap, de vele monumenten, de bijzondere klimatologische omstandigheden voor planten en dieren die normaal gesproken alleen aan de Middellandse Zee te vinden zijn en omdat de Rijn al sinds de prehistorie als vaarroute het zuiden met het noorden van Midden-Europa verbindt.” Deze status heeft de regio veel aandacht en daardoor populariteit opgeleverd. “Het toerisme, in het bijzonder het wandeltoerisme, is hierdoor sterk toegenomen. Eén van de doelstellingen van de regio is ook om binnen afzienbare tijd wandelgebied nummer 1 van Duitsland te zijn. Dat is uiteraard goed voor de regio, maar heeft ook zo zijn keerzijde. Op de eens zo rustige Oelsberg heb ik op een drukke dag het aantal wandelaars geteld die bij ons kavel voorbij kwamen. Toen ik na een uur honderd mensen geteld had, ben ik er maar mee opgehouden.”

We lopen verder naar boven en komen aan op het hoofdterras vanwaar we een wijds uitzicht hebben op de Rijn en verderop op de Loreley. In dit deel van de Rijn zijn al vele schepen vergaan. Volgens de overleveringen zou dit komen doordat een nimf bovenop deze 132 meter hoge rots met haar gezang de schippers afleidde, waardoor deze tegen de rots voeren. In werkelijkheid is de Rijn hier op zijn smalst en staat er in dit bochtige gedeelte van de rivier een gevaarlijke stroming. We dalen weer een stukje af over de Beulsberg en beginnen dan aan de eigenlijke Oelsbergsteig. Deze verloopt evenwijdig aan de helling, deels door de wijngaarden, deels onderlangs. Op sommige plaatsen lopen we over steile paadjes die aangelegd zijn in een soort dichtgegroeide wildernis. Dat hier vroeger ook druiven geteeld werden blijkt uit de Trockenmauern die her en der nog zichtbaar zijn. Op een paar steile rotspassages is enig ijzerwerk aangebracht om hier eenvoudiger doorheen te komen. Al snel ligt de Oelsbergsteig achter ons en komen we weer aan bij de wijngaard van Schütz en haar man Gerd. Hier scheiden onze wegen. Terwijl wij verder afdalen gaat Schütz helpen bij de laatste oogst van dit jaar.

Geschreven door Michiel Vermeulen

Lees hier deel 2 over de routes langs de Mosel

Link naar beschrijving Mittelrhein Klettersteig

Link naar beschrijving Rabenacksteig

Link naar beschrijving Oelsbergsteig