Klettersteigen: bergbeklimmen voor Tante Truus

Verslag van een introductiecursus in de regio Gelderland


Tante Truus

Mijn eerste ervaring met klettersteigen deed ik op in Italië. Waar anders? De Italiaanse Dolomieten zijn immers het Mekka van de via ferrata. Rond Hemelvaart, al weer twaalf jaar geleden, ben ik met vrienden om te klimmen een week in het mooie stadje Arco, boven het Lago di Garda in Italië. Alles in Arco ruikt naar Italië en sportklimmen. Het stadje is prachtig, veel bergsportwinkels, terrassen en pizzeria vol klimmers met sterke verhalen.

Jelle kocht een gids over klettersteigen in en rond de Brentagroep. “Er zijn hier in buurt ook een paar aardige klettersteigen. Zullen we er eens een doen?”. “Hé, dat meen je toch niet serieus. Klettersteigen, dat is toch bergbeklimmen voor tante Truus”, riep ik stoer. We besloten uiteindelijk op een ‘rustdag’ een klettersteig te doen. Maar dan wel gelijk de moeilijkste en zwaarste die er in het gidsje voor kwam. Ik heb het geweten.


Introductiecursus

De regio Gelderland vroeg mij mee te werken aan iets nieuws: een introductiecursus klettersteigen. Goed idee! De populariteit van het klettersteigen groeit enorm. Steeds meer bergliefhebbers ontdekken deze vorm van bergsport die het midden houdt tussen wandelen en rotsklimmen. Op steeds meer plaatsen in de Alpen worden nieuwe klettersteigen of via ferrata aangelegd. Het is daarom een goed idee dat er in ons land korte cursussen komen om mensen hierop voor te bereiden. Immers, je moet om kunnen gaan met het materiaal (de gordel, de klettersteigset, de helm).Weten hoe je langs de klettersteig moet gaan. Weten wat de gevaren zijn (weersomslag, steenslag). Een keer voelen hoe het is om door een luchtige passage te gaan slechts gezekerd aan een kabel.


Rino Pisetta

We gingen naar de ‘Via attrezzatta Rino Pisetta’. Deze leidt naar de top van de Dian Picol (967 meter), een berg bij het dorpje Sarche di Calavino (249 meter) nabij Trento.

“La via attrezzatta Rino Pisetta al Dian Picol è considerata tra le più impegnatieve della Dolomiti” (een van de moeilijkste).

Laconiek had ik mijn kunststof Asolo expeditieschoenen aan getrokken (“kan ik gelijk nog wat inlopen voor van de zomer”). De Rino Pisetta is zeer steil en luchtig, met schitterende passages boven het Lago di Toblino.

“…über senkrechte, überhängende, trittarme Platten und Wandstellen hinauf,…”

Na de eerste passages kent de Rino Pisetta zelfs een nooduitgang. Een bord attendeert de klettersteigers er bij een bepaald punt op dat zij rechtsaf de via ferrata kunnen verlaten, na deze Umkehrmöglichkeit is dat haast niet meer mogelijk. Tijdens de klettersteig zelf, die circa 600 meter lang is en waarvoor je zeker tweeënhalf  uur moet uittrekken, ben je continu gezekerd aan de doorgaande staalkabel. Een aantal passages is zeer lastig en alleen te doen met aangebrachte hulpmiddelen, zoals in de rots geslagen pennen of uitgehakte voettreden. Kortom, een zeer spectaculaire en krachtrovende klettersteig. Klimschoenen waren geen overbodige luxe geweest. Op de top had ik maar liefst zeven blaren in mijn handen van het mezelf vastgrijpen aan de kabel. Nooit meer zal ik beweren dat klettersteigen ‘bergbeklimmen is voor tante Truus’.

“Excuses, tante. Klettersteigen is serieuze bergsport. Ik moet eerlijk toegeven dat ik me vergist heb.”


Theorie

De cursus is eenvoudig van opzet en duurt een dagdeel. In een groep van ongeveer 25 deelnemers wordt eerst centraal een half uur theorie gegeven. Met name de klettersteigset roept vragen op. Hier is de technische ontwikkeling snel gegaan. Midden jaren 80 deed men een klettersteig met een borstgordel en een vasttouw van 5 meter met twee karabiners. Begin jaren 90 werd de touwrem voor het klettersteigen gebruikelijk. Deze kent de U-vorm. Men moest altijd slechts één karabiner inhangen, anders werkte de rem niet. Men klom met een integraalgordel. Eind jaren 90 kwam de huidige Y-vorm op de markt. Hierbij kunnen beide karabiners worden ingehangen, wat veel eenvoudiger en veiliger is. Men klimt nu met de (sportklim) heupgordel. Omdat dit allemaal zo snel is gegaan (mensen soms beschikken over gedateerde literatuur), er her en der divers materiaal te verkrijgen of beschikbaar is, hebben we gepoogd dit allemaal uit te leggen. Onderwijskundig helemaal fout. Want na een half uur zagen vele cursisten door de bomen het bos niet meer. Ons leerpunt was: een eenvoudige instructie. Klettersteig alleen met het moderne materiaal. Dus alleen met sets volgens het Y-principe, met en apart remtouw en waarbij je beide karabiners tegelijk kunt inhangen. Gooi de rest weg, of laat het door een deskundige aanpassen.

Na de theorie bestaat de cursus uit drie delen, een video een twee oefenparcoursen.


Video Via delle Bocchette

Jolanda en Gerrit Wiggers uit Ede, deelnemers aan de cursus, vertellen: “Dit jaar hebben we ons voorgenomen om meer leuke dingen te doen. In voorgaande jaren schoten die er wel eens bij in. Een van de dingen, die we maar gewoon gepland hebben, is het belopen van de Triglav in Slovenië.”

“Toen we dus in het activiteitenboekje van de NKBV een klettersteigcursus zagen, hebben we ons direct opgegeven. We waren al vaker op onze bergwandelingen delen klettersteig tegengekomen waar je niet altijd omheen wilt lopen. Een cursus die onze bergwandelingen op een hoger niveau kon brengen was welkom.”

“Na de theorie mochten wij rustig beginnen met een video over klettersteigen. Het ging over de Via delle Bocchette in de Brenta in Italië. Leuk om te zien hoe zo’n klettersteig in werkelijkheid nu uitvalt. Best wel steile afgronden compleet met sneeuwvelden. Lijkt wel leuk om te doen, alhoewel je iedere twee, drie meter weer bezig moet met de karabiners. Hierdoor ontstaat er ook een zichtbaar risico op nonchalance.”


Elektriciteitsmast

We hebben achter de klimhal in Arnhem langs een oude elektriciteitsmast een klettersteigroute uitgezet.

Jolanda en Gerrit: “Vervolgens de klimgordels aangetrokken, compleet met klettersteigsetje en helm. Iedereen moest de elektriciteitsmast in en wordt met een touw van boven extra gezekerd. Vervolgens wordt tot het tweede plateau geklommen. Persoonlijk ben ik zo druk met de karabiners, vermijden dat de touwen verstrikken, dat ik niet veel tijd heb om op de diepte te letten. Pas als ik los op het tweede plateau sta heb ik tijd om rond te kijken. Leuke ervaring, gemakkelijk te klimmen en goed als eerste oefening.”


Op de klimmuur

In de klimhal is een klettersteig parcours aangelegd horizontaal door de routes.

Jolanda en Gerrit: “Een horizontaal parcours, compleet met ladder en touwbruggen, uitgezet langs de wand. De bedoeling is om hier op te stappen en aan te haken aan de staalkabel die langs het parcours loopt en verder het parcours zelfstandig te voltooien. De instap is lastig. Gemakkelijke grepen en steunen ontbreken. Voor ons als onervaren klimmers, met ook nog de dikke wandelschoenen aan is dit funest. We belasten hierdoor vingers en armen zodanig dat we halverwege op moeten geven. Zelf moet ik ook even er op letten hoe ik met de karabiners omga. Even wilde ik snel de karabiners omgooien en bijna had ik ze alle twee tegelijkertijd los. Dit is natuurlijk niet de bedoeling.”

Het parcours bleek te zwaar. De meeste deelnemers moesten halverwege opgeven of begonnen er al helemaal niet aan. Weer een leerpunt voor onze organisatie: ‘keep it simple’. Een oefenparcours door een reguliere klimwand is al gauw te moeilijk.


Terugblik

Jolanda en Gerrit hebben een duidelijke evaluatie: “In een korte tijd zijn we veel te weten gekomen over klettersteigen. We hebben ermee kunnen oefenen. Zelf kunnen ervaren waar je op moet letten. Al met al meer ervaring om ermee aan de gang te kunnen. Voor onze wandeling op de Triglav is het mogelijk wat overdone. Maar ik denk dat we met deze ervaring mogelijk wel wat meer gaan doen. Misschien dat we toch maar eens een klettersteigtocht, zelf of onder leiding van de NKBV gaan doen.”

De veertienjarige Jelmer Laks uit Ede vond het ook fantastisch. “Ik vond het een super coole klettersteigcursus. Aan te raden voor iedereen die nog geen klettersteigervaring heeft en die wil kijken of het wel zou lukken om een via ferrata te doen. Het was goed om te kijken of je hoogtevrees had. Een stukje echt horizontaal en verticaal klimmen was erg spectaculair, dit was natuurlijk gezekerd. Ondanks dat het moeilijk was, vond ik het erg leuk. Ze lieten je toch even voelen hoe een echt moeilijke route is.” Dat laatste was niet de bedoeling, maar door ons verkeerd ingeschat.

Als regio Gelderland kijken we terug op een leuke dag, met ongeveer vijftig enthousiaste deelnemers. Een introductiecursus klettersteigen voorziet in een groter wordende vraag. Het draagt bij aan een veiliger bergsportvakantie. Het is een goed idee als meer regio’s dit initiatief gaan overnemen.


Geschreven door Maarten Faas
Gepubliceerd in Hoogtelijn 2006-1